احکام نماز عید فطر و قربان

نماز عید فطر و قربان

 نماز عید فطر و قربان در زمان حضور امام (علیه السلام) واجب است و باید با جماعت خوانده شود، و در زمان ما که امام (علیه السلام) غایب است مستحبّ مى باشد، و مى شود آن را با جماعت یا فرادى خواند، و بنابر احتیاط واجب در صورت جماعت عدد کمتر از پنج نفر نباشد.

 وقت نماز عید فطر و قربان از اوّل آفتاب روز عید تا ظهر است.

 مستحبّ است نماز عید قربان را بعد از بلند شدن آفتاب بخوانند، و در عید فطر مستحبّ است بعد از بلند شدن آفتاب افطار کنند، و بنابر احتیاط واجب زکات فطره را بدهند، بعد نماز عید را بخوانند.

نماز عید فطر و قربان دو رکعت است، که در رکعت اوّل بعد از خواندن حمد و سوره باید پنج تکبیر بگوید، و بعد از هر تکبیر ـ بنابر احتیاط واجب ـ یک قنوت بخواند و بعد از قنوت پنجم تکبیر دیگرى بگوید و به رکوع رود و دو سجده به جا آورد و برخیزد، و در رکعت دوم چهار تکبیر بگوید، و بعد از هر تکبیر قنوت بخواند و تکبیر پنجم را بگوید و به رکوع رود و بعد از رکوع دو سجده کند و تشهّد بخواند و نماز را سلام دهد.

در قنوت نماز عید فطر و قربان هر دعا و ذکرى بخوانند کافیست، ولى بهتر است دعایى را که شیخ طوسى (رحمه الله) در مصباح المتهجّد نقل فرموده بخوانند:

«اَللّهُمَّ اَهْلَ الْکِبْرِیاءِ وَ الْعَظَمَةِ وَ اَهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ وَ اَهْلَ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَةِ وَ اَهْلَ التَّقْوى وَ الْمَغْفِرَةِ اَسْأَلُکَ بِحَقِّ هذَا الْیوْمِ الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمِینَ عِیداً وَ لِمُحَمَّد (صلى الله علیه وآله وسلم) ذُخْراً وَ مَزِیداً اَنْ تُصَلِّی عَلى مُحَمَّد وَ الِ مُحَمَّد وَ اَنْ تُدْخِلَنِی فِی کُلِّ خَیر اَدْخَلْتَ فِیهِ مُحَمَّداً وَ الَ مُحَمَّد وَ اَنْ تُخْرِجَنِی مِنْ کُلِّ سُوء اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ الَ مُحَمَّد صَلَواتُکَ عَلَیهِ وَ عَلَیهِمْ، اَللّهُمَّ اِنِّی اَسْأَلُکَ خَیرَ ما سَأَلَکَ بِهِ عِبادُکَ الصّالِحُونَ وَ اَعُوذُ بِکَ مِمَّا اسْتَعاذَ مِنْهُ عِبادُکَ الصّالِحُونَ (اَلْمُخْلَصُونَ، الْمُخْلِصُونَ)».

و بهتر از آن این است که دعایى را که در تهذیب به سند معتبر ذکر فرموده بخوانند: «اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، اَللّهُمَّ اَنْتَ اَهْلُ الْکِبْرِیاءِ وَ الْعَظَمَةِ وَ اَهْلُ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ وَ الْقُدْرَةِ وَ الْسُّلْطانِ وَ الْعِزَّةِ، اَسْأَلُکَ فِی هذَا الْیوْمِ الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمِینَ عِیداً وَ لُمحَمَّد (صلى الله علیه وآله وسلم) ذُخْراً وَ مَزِیداً، اَسْأَلُکَ اَنْ تُصَلِّی عَلى مُحَمَّد وَ الِ مُحَمَّد وَ اَنْ تُصَلِّی عَلى مَلائِکَتِکَ الْمُقَرَّبِینَ وَ اَنْبِیائِکَ الْمُرْسَلِینَ وَ اَنْ تَغْفِرَ لَنا وَ لِجَمِیعِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِناتِ وَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِماتِ اَلاَحْیاءِ مِنْهُمْ وَ الاَمْواتِ، اَللّهُمَّ اِنِّی اَسْأَلُکَ مِنْ خَیرِ ما سَأَلَکَ عِبادُکَ الْمُرْسَلُونَ وَ اَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ ما عاذَ بِهِ عِبادُکَ الْمُخْلَصُونَ، اَللّهُ اَکْبَرُ اَوَّلُ کُلِّ شَیئ وَ اخِرُهُ وَ بَدِیعُ کُلِّ شَیئ وَ مُنْتَهاهُ وَ عالِمُ کُلِّ شَیئ وَ مَعادُهُ وَ مَصِیرُ کُلِّ شَیئ اِلَیهِ وَ مَرَدُّهُ وَ مُدَبِّرُ الاُمُورِ وَ باعِثُ مَنْ فِی الْقُبُورِ، قابِلُ الاَعْمالِ مُبْدِى الْخَفِیاتِ مُعْلِنُ السَّرائِرِ، اَللّهُ اَکْبَرُ عَظِیمُ الْمَلَکُوتِ شَدِیدُ الْجَبَرُوتِ حَی لا یمُوتُ دائِم لا یزُولُ اِذا قَضى اَمْراً فَاِنَّما یقُولُ لَهُ کُنْ فَیکُونُ، اَللّهُ اَکْبَرُ خَشَعَتْ لَکَ الاَصْواتُ وَ عَنَتْ لَکَ الْوُجُوهُ وَ حارَتْ دُونَکَ الاَبْصارُ وَکَلَّتِ الاَلْسُنُ عَنْ عَظَمَتِکَ وَ النَّواصِی کُلُّها بِیدِکَ وَ مَقادِیرُ الاُمُورِ کُلُّها اِلَیکَ، لا یقْضِی فِیها غَیرُکَ وَ لا یتِمُّ مِنْها شَیئ دُونَکَ، اَللّهُ اَکْبَرُ اَحاطَ بِکُلِّ شَیئ حِفْظُکَ وَ قَهَرَ کُلَّ شَیئ عِزُّکَ وَ نَفَذَ کُلَّ شَیئ اَمْرُکَ وَ قامَ کُلُّ شَیئ بِکَ وَ تَواضَعَ کُلُّ شَیئ لِعَظَمَتِکَ وَ ذَلَّ کُلُّ شَیئ لِعِزَّتِکَ وَ اسْتَسْلَمَ کُلُّ شَیئ لِقُدْرَتِکَ وَ خَضَعَ کُلُّ شَیئ لِمُلْکِکَ، اَللّهُ اَکْبَرُ».

در زمان غایب بودن امام (علیه السلام) ـ بنابر احتیاط مستحبّ ـ بعد از نماز عید فطر و قربان، در جماعت دو خطبه بخوانند، و بهتر است که در خطبه عید فطر احکام زکات فطره، و در خطبه عید قربان احکام قربانى را بگویند.

 نماز عید سوره مخصوصى ندارد، ولى بهتر است که در رکعت اوّل آن سوره ( سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الأَعْلى ) «سوره ۸۷» و در رکعت دوم سوره شمس «سوره ۹۱» را بخوانند، و افضل از همه آن است که در رکعت اوّل سوره شمس، و در رکعت دوم سوره غاشیه «سوره ۸۸» را بخوانند.

 مستحبّ است نماز عید را در صحرا بخوانند، ولى در مکّه مستحبّ است در مسجد الحرام خوانده شود.

مستحبّ است امام جماعت و مأموم پیش از نماز غسل کند، و عمامه سفیدى از پنبه بر سر بگذارد که یک طرف آن را بر سینه اش و طرف دیگر را بین دو کتفش بیندازد، و پیاده و پا برهنه و با وقار به نماز عید برود.

 مستحبّ است در نماز عید بر زمین سجده کنند، و در حال گفتن تکبیرها دستها را بلند کنند، و امام جماعت قرائت را بلند بخواند.

مستحبّ است بعد از نماز مغرب و عشاء شب عید فطر و بعد از نماز صبح آن و بعد از نماز عید فطر، این تکبیرها را بگوید: «اَللّهُ اَکْبَرُ، اَللّهُ اَکْبَرُ، لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ وَ اللّهُ اَکْبَرُ، اَللّهُ اَکْبَرُ وَ لِلّهِ الْحَمْدُ، اَللّهُ اَکْبَرُ عَلى ما هَدانا».

 مستحبّ است انسان در عید قربان بعد از ده نماز، که اوّل آنها نماز ظهر روز عید و آخر آنها نماز صبح روز دوازدهم است، تکبیرهایى را که در مسأله پیش گذشت بگوید، و بعد از آن بگوید: «اَللّهُ اَکْبَرُ عَلى ما رَزَقَنا مِنْ بَهِیمَةِ الاَْنْعامِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ عَلى ما اَبْلانا» ولى اگر عید قربان را در منى باشد مستحبّ است بعد از پانزده نماز، که اوّل آنها نماز ظهر روز عید و آخر آنها نماز صبح روز سیزدهم ذى حجّه است، این تکبیرها را بگوید.

احتیاط مستحبّ آن است که زنها از رفتن به نماز عید خوددارى کنند، ولى این احتیاط براى زنهاى پیر نیست.

در نماز عید هم ـ مثل نمازهاى دیگر ـ مأموم باید غیر از حمد و سوره، چیزهاى دیگر نماز را خودش بخواند.

اگر مأموم موقعى برسد که امام مقدارى از تکبیرها را گفته، بعد از آن که امام به رکوع رفت باید آنچه از تکبیرها و قنوتها را که با امام نگفته خودش بگوید و خود را به رکوع امام برساند، و اگر در هر قنوت یک «سُبْحانَ اللّهِ» یا یک «اَلْحَمْدُ لِلّهِ» بگوید کافیست.

اگر در نماز عید موقعى برسد که امام در رکوع است، مى تواند نیت کند و تکبیر اوّل نماز را بگوید و به رکوع رود، هر چند احتیاط این است که نماز را به قصد رجاء به جا آورد.

 اگر در نماز عید یک سجده از رکعت آخر یا تشهّد را فراموش کند، در صورتى که کارى که نماز را باطل مى کند انجام نداده باشد، برگردد و آن را به جا آورد، و اگر سجده از رکعت قبل باشد، بنابر احتیاط واجب آن را قضا کند، و در هر حال اگر کارى کند که براى آن در نماز یومیه سجده سهو لازم است ـ اگر چه به احتیاط ـ بنابر احتیاط واجب دو سجده سهو بنماید.