احکام وضو

احکام وضو

 کسى که در کارهاى وضو و شرایط آن مثل پاک بودن آب و غصبى نبودن آن خیلى شک مى‏کند، باید به شک خود اعتنا نکند.

اگر شک کند که وضوى او باطل شده یا نه، بنا مى‏ گذارد که وضوى او باقى است. ولى اگر بعد از بول استبراء نکرده و وضو گرفته باشد و بعد از وضو رطوبت ازاو بیرون آید که نداند بول است‏یا چیز دیگر، وضوى او باطل است.

کسى که شک دارد وضو گرفته یا نه، باید وضو بگیرد.

کسى که مى‏داند وضو گرفته و حدثى هم از او سر زده مثلا بول کرده، اگر نداند کدام جلوتر بوده، چنانچه پیش از نماز است باید وضو بگیرد و اگر در بین نماز است باید نماز را بشکند و وضو بگیرد، و اگر بعد از نماز است باید وضو بگیرد و باید نمازى را که خوانده دوباره بخواند.

اگر بعد از نماز شک کند که وضو گرفته یا نه، نماز او صحیح است، ولى باید براى نمازهاى بعد وضو بگیرد.

اگر در بین نماز شک کند که وضو گرفته یا نه، نماز او باطل است و باید وضو بگیرد و نماز را بخواند.

اگر بعد از نماز شک کند که قبل از نماز وضوى او باطل شده یا بعد از نماز، نمازى که خوانده صحیح است.

اگر انسان مرضى دارد که بول او قطره قطره مى ریزد یا نمى‏تواند از بیرون آمدن غائط خوددارى کند، چنانچه یقین دارد که از اول وقت نماز تا آخر آن به مقدار وضو گرفتن و نماز خواندن مهلت پیدا مى‏کند، باید نماز را در وقتى که مهلت پیدا مى‏کند بخواند. و اگر مهلت او به مقدار کارهاى واجب نماز است باید در وقتى که مهلت دارد فقط کارهاى واجب نماز را بجا آورد و کارهاى مستحب آن مانند اذان و اقامه و قنوت را ترک نماید.

اگر به مقدار وضو و نماز مهلت پیدا نمى‏کند و در بین نماز چند دفعه بول از او خارج مى‏شود، وضوى اول کافى است. ولى چنانچه مرضى دارد که در بین نماز چند مرتبه غائط از او خارج مى‏شود که اگر بخواهد بعد از هر دفعه وضو بگیرد سخت نیست، باید ظرف آبى پهلوى خود بگذارد و هر وقت غائط از او خارج شد وضو بگیرد و بقیه نماز را بخواند.

کسى که غائط او طورى پى در پى از او خارج مى‏شود که وضو گرفتن بعداز هر دفعه براى او سخت است، اگر بتواند مقدارى از نماز را با وضو بخواند،باید براى هر نماز یک وضو بگیرد.

کسى که بول پى در پى از او خارج مى‏شود، اگر در بین دو نماز قطره بولى‏از او خارج نشود، مى‏تواند با یک وضو هر دو نماز را بخواند. و قطره‏هایى که بین نماز.خارج مى‏شود، اشکال ندارد.

کسى که بول یا غائط پى در پى از او خارج مى‏شود، اگر نتواند هیچ مقدار از نماز را با وضو بخواند، مى‏تواند چند نماز را با یک وضو بخواند، مگر اختیارا بول یا غائط کند، یا چیز دیگرى که وضو را باطل مى‏کند پیش آید.

اگر مرضى دارد که نمى‏تواند از خارج شدن باد جلوگیرى کند، باید به وظیفه کسانى که نمى‏توانند از بیرون آمدن غائط خوددارى کنند، عمل نماید.

کسى که غائط پى در پى از او خارج مى‏شود، باید براى هر نمازى وضو بگیرد و و فورا مشغول نماز شود. ولى براى بجا آوردن سجده و تشهد فراموش شده و نماز احتیاط که باید بعد از نماز انجام داد، در صورتى که آنها را بعد از نماز فورا بجا بیاورد، وضو گرفتن لازم نیست.

کسى که بول او قطره قطره مى ریزد باید براى نماز به وسیله کیسه‏اى که‏در آن، پنبه یا چیز دیگرى است که از رسیدن بول به جاهاى دیگر جلوگیرى مى‏کند، خود را حفظ نماید. و احتیاط واجب آن است که پیش از هر نماز مخرج بول را که نجس شده آب بکشد. و نیز کسى که نمى‏تواند از بیرون آمدن غائط خوددارى کند،چنانچه ممکن باشد، باید به مقدار نماز از رسیدن غائط به جاهاى دیگر جلوگیرى نماید.و احتیاط واجب آن است که اگر مشقت ندارد، براى هر نماز مخرج غائط را آب بکشد.

کسى که نمى‏تواند از بیرون آمدن بول و غائط خوددارى کند، در صورتى که ممکن باشد و مشقت و زحمت و خوف ضرر نداشته باشد، باید به مقدار نماز از خارج شدن بول و غائط جلوگیرى نماید. و بنابر احتیاط واجب اگر چه خرج داشته باشد، بلکه اگر مرض او به آسانى معالجه شود، خود را معالجه نماید.

 کسى که نمى‏تواند از بیرون آمدن بول و غائط خوددارى کند، بعد از آن که مرض او خوب شد، لازم نیست نمازهایى را که در وقت مرض مطابق وظیفه‏اش خوانده قضا نماید. ولى اگر در بین وقت نماز مرض او خوب شود، باید نمازى را که در آن وقت‏خوانده دوباره بخواند.

چیزهایى که باید براى آنها وضو گرفت

براى شش چیز وضو گرفتن واجب است: اول: براى نمازهاى واجب غیر از نماز میت. دوم: براى سجده و تشهد فراموش شده، اگر بین آنها و نماز حدثى از او سر زده مثلا بول کرده باشد. سوم: براى طواف واجب خانه کعبه. چهارم: اگر نذر یا عهد کرده یا قسم خورده باشد که وضو بگیرد. پنجم: اگر نذر کرده باشد که جایى از بدن خود را به خط قرآن برساند. ششم: براى آب کشیدن قرآنى که نجس شده یا بیرون آوردن آن از مستراح و مانند آن، در صورتى که مجبور باشد دست‏یا جاى دیگر بدن خود را به خط قرآن برساند. ولى چنانچه معطل شدن به مقدار وضو بى احترامى به قرآن باشد، باید بدون این که وضو بگیرد، قرآن را از مستراح و مانند آن بیرون آورد، یا اگر نجس شده آب بکشد، و تا ممکن است از دست گذاشتن به خط قرآن خوددارى کند.

لمس نمودن خط قرآن یعنى رساندن جایى از بدن به خط قرآن براى کسى که وضو ندارد، حرام است. ولى اگر قرآن را به زبان فارسى یا به زبان دیگر ترجمه کند،لمس آن اشکال ندارد.

جلوگیرى کردن بچه و دیوانه از لمس خط قرآن واجب نیست. ولى اگر لمس نمودن آنان بى احترامى به قرآن باشد، باید از آنان جلوگیرى کنند.

کسى که وضو ندارد حرام است اسم خداوند متعال را به هر زبانى نوشته شده باشد، لمس نماید. و همچنین است بنابر احتیاط واجب لمس اسم مبارک پیغمبر و امام و حضرت زهرا علیهم السلام.

اگر پیش از وقت نماز به قصد اینکه با طهارت باشد وضو بگیرد یا غسل کند، صحیح است. و نزدیک وقت نماز هم اگر به قصد مهیا بودن براى نماز وضو بگیرد، اشکال ندارد.

کسى که یقین دارد وقت داخل شده اگر نیت وضوى واجب کند و بعد از وضو بفهمد وقت داخل نشده، وضوى او صحیح است.

مستحب است انسان براى نماز میت و زیارت اهل قبور و رفتن به مسجد و حرم امامان علیهم السلام وضو بگیرد، و همچنین براى همراه داشتن قرآن و خواندن و نوشتن آن و نیز براى مس حاشیه قرآن و براى خوابیدن، وضو گرفتن مستحب است و نیز مستحب است کسى که وضو دارد دوباره وضو بگیرد. و اگر براى یکى از این کارها وضو بگیرد هر کارى را که باید با وضو انجام داد، مى‏تواند بجا آورد، مثلا مى‏تواند با آن وضو نماز بخواند.

چیزهایى که وضو را باطل مى‏کند

هفت چیز وضو را باطل مى‏کند: اول: بول. دوم: غائط. سوم: باد معده و روده که از مخرج غائط خارج شود. چهارم: خوابى که به واسطه آن چشم نبیند و گوش نشنود. ولى اگر چشم نبیند و گوش بشنود وضو باطل نمى‏شود. پنجم: چیزهایى که عقل را از بین مى‏برد، مانند دیوانگى و مستى و بیهوشى. ششم: استحاضه زنان، که بعدا گفته مى‏شود. هفتم: کارى که براى آن باید غسل کرد مانند جنابت.

احکام وضوى جبیره

چیزى که با آن زخم و شکسته را مى‏بندند و دوایى که روى زخم و مانند آن مى‏گذارند جبیره نامیده مى‏شود.

اگر در یکى از جاهاى وضو زخم یا دمل یا شکستگى باشد، چنانچه روى آن باز است و آب براى آن ضرر ندارد، باید به طور معمول وضو گرفت.

اگر زخم یا دمل یا شکستگى در صورت و دستها است و روى آن باز است و آب ریختن روى آن ضرر دارد، اگر اطراف آن را بشوید کافى است. ولى چنانچه کشیدن دست تر بر آن ضرر ندارد، بهتر آن است که دست تر بر آن بکشد و بعد پارچه پاکى روى آن بگذارد و دست تر را روى پارچه هم بکشد. و اگر این مقدار هم ضرر دارد یا زخم نجس است و نمى‏شود آب کشید، باید اطراف زخم را به طورى که‏در وضو گفته شد، از بالا به پایین بشوید و بنابر احتیاط مستحب پارچه پاکى روى زخم بگذارد و دست تر روى آن بکشد. و اگر گذاشتن پارچه ممکن نیست‏شستن اطراف زخم کافى است و در هر صورت تیمم لازم نیست.

اگر زخم یا دمل یا شکستگى در جلوى سر یا روى پاها است و روى آن باز است چنانچه نتواند آن را مسح کند باید پارچه پاکى روى آن بگذارد و روى پارچه را با ترى آب وضو که در دست مانده مسح کند و بنابر احتیاط مستحب تیمم هم بنماید و اگر گذاشتن پارچه ممکن نباشد، باید بجاى وضو تیمم کند و بهتر است‏یک وضو بدون مسح هم بگیرد.

اگر روى دمل یا زخم یا شکستگى بسته باشد، چنانچه بازکردن آن ممکن است و زحمت و مشقت هم ندارد و آب هم براى آن ضرر ندارد، باید روى آن را باز کند و وضو بگیرد، چه زخم و مانند آن در صورت و دستها باشد، یا جلوى سر و روى پاها.

اگر زخم یا دمل یا شکستگى در صورت یا دستها باشد و بشود روى آن را باز کرد، چنانچه ریختن آب روى آن ضرر دارد و کشیدن دست تر ضرر ندارد، واجب است دست تر روى آن بکشد.

اگر نمى‏شود روى زخم را باز کرد ولى زخم و چیزى که روى آن گذاشته پاک است و رسانیدن آب به زخم ممکن است و ضرر و زحمت و مشقت هم ندارد،باید آب را به روى زخم برساند، و اگر زخم یا چیزى که روى آن گذاشته نجس است،چنانچه آب کشیدن آن و رساندن آب به روى زخم ممکن باشد بدون زحمت و مشقت،باید آن را آب بکشد و موقع وضو آب را به زخم برساند، و در صورتى که آب براى زخم ضرر دارد، یا آن که رساندن آب به روى زخم ممکن نیست‏یا زخم نجس است‏و نمى‏شود آن را آب کشید، باید اطراف زخم را بشوید و اگر جبیره پاک است‏روى آن را مسح کند، و اگر جبیره نجس است‏یا نمى‏شود روى آن را دست تر کشید،مثلا دوایى است که به دست مى‏چسبد، پارچه پاکى را به طورى که جزء جبیره حساب شود، روى آن بگذارد و دست تر روى آن بکشد و اگر این هم ممکن نیست احتیاط واجب آن است که وضو بگیرد و تیمم هم بنماید.

اگر جبیره تمام صورت یا تمام یکى از دستها فرا گرفته باشد باز احکام جبیره جارى و وضوى جبیره‏اى کافى است، ولى اگر معظم اعضاى وضو را گرفته باشد، بنابر احتیاط، باید جمع نماید بین عمل جبیره و تیمم، اگر چه کفایت تیمم در این صورت بعید نیست.

اگر جبیره تمام اعضاى وضو را گرفته باشد، باید تیمم بنماید.

کسى که در کف دست و انگشتها جبیره دارد و در موقع وضو دست تر روى آن کشیده است مى‏تواند سر و پا را با همان رطوبت مسح کند یا از جاهاى دیگر وضو رطوبت بگیرد.

اگر جبیره تمام پهناى روى پا را گرفته ولى مقدارى از طرف انگشتان و مقدارى از طرف بالاى پا باز است، باید جاهایى که باز است روى پا را و جایى که جبیره است روى جبیره را مسح کند.

 اگر در صورت یا دستها چند جبیره باشد، باید بین آنها را بشوید. و اگر جبیره‏ها در سر یا روى پاها باشد، باید بین آنها را مسح کند. و در جاهایى که جبیره است باید بدستور جبیره عمل نماید.

اگر جبیره بیشتر از معمول اطراف زخم را گرفته و برداشتن آن ممکن نیست، باید به دستور جبیره عمل کند، و بنابر احتیاط واجب تیمم هم بنماید واگر برداشتن جبیره ممکن است باید جبیره را بردارد، پس اگر زخم در صورت و دست است اطراف آن را بشوید و اگر در سر یا روى پاها است اطراف آن را مسح کند و براى جاى زخم به دستور جبیره عمل نماید.

اگر در جاى وضو زخم و جراحت و شکستگى نیست، ولى به جهت دیگرى آب براى همه دست و صورت ضرر دارد، باید تیمم کند و احتیاط مستحب آن است که وضوى جبیره‏اى هم بگیرد، ولى اگر براى مقدارى از دست و صورت ضرر دارد چنانچه اطراف آن را بشوید کافى بودن بعید نیست، ولى احتیاط به تیمم ترک نشود.

اگر جایى از اعضاى وضو را رگ زده است و نمى‏تواند آن را آب بکشد یا آب براى آن ضرر دارد، اگر روى آن بسته است، باید به دستور جبیره عمل کند. و اگر معمولا باز است‏شستن اطراف آن کافى است.

اگر در جاى وضو یا غسل چیزى چسبیده است که برداشتن آن ممکن نیست، یا به‏قدرى مشقت دارد که نمى‏شود تحمل کرد، باید به دستور جبیره عمل کند.

غسل جبیره‏اى مثل وضوى جبیره‏اى است، ولى بنابر احتیاط واجب بایدآن را ترتیبى به جا آوردند نه ارتماسى.

کسى که وظیفه او تیمم است، اگر در بعضى از جاهاى تیمم او زخم یا دمل یا شکستگى باشد، باید به دستور وضوى جبیره‏اى، تیمم جبیره‏اى نماید.

کسى که باید با وضو یا غسل جبیره‏اى نماز بخواند چنانچه بداند که تا آخر وقت عذر او برطرف نمى‏شود، مى‏تواند در اول وقت نماز بخواند. ولى اگر امید دارد که تا آخر وقت عذر او برطرف شود، احتیاط واجب آن است که صبر کند واگر عذر او برطرف نشد در آخر وقت نماز را با وضو یا غسل جبیره‏اى بجا آورد.

اگر انسان براى مرضى که در چشم اوست موى چشم خود را بچسباند، باید وضو و غسل را جبیره‏اى انجام دهد، و احتیاط آن است که تیمم هم بنماید.

کسى که نمى‏داند وظیفه‏اش تیمم است‏یا وضوى جبیره‏اى بنابر احتیاط واجب باید هر دو را بجا آورد.

نمازهایى را که انسان با وضوى جبیره‏اى خوانده، صحیح است و بعداز آن که عذرش برطرف شد، براى نمازهاى بعد هم نباید وضو بگیرد، ولى اگر براى آنکه نمى‏دانسته تکلیفش جبیره است‏یا تیمم هر دو را انجام داده باشد، باید براى نمازهاى بعد وضو بگیرد.